Projekt badawczy  MAZOWIECKI PRZEMYSŁ ZABAWKARSKI XX WIEKU - INTERAKTYWNA MAPA WYSTAWA ONLINE, ma na celu dotarcie do materiałów źródłowych, opracowanie i omówienie historii produkcji zabawek w Polsce XX w., na terenie województwa mazowieckiego. 

 

Istnieje przekonanie, powielane nawet w publikacjach specjalistycznych, iż polski przemysł zabawkarski XX w. kwitł głównie w okręgu częstochowskim. Tymczasem, podczas wielu lat badań historii polskiego zabawkarstwa przez nasze Muzeum, stopniowo dochodziliśmy do zaskakującego wniosku. Otóż, bogactwo asortymentu, ilość oraz różnorodność wytwórni produkujących zabawki na Mazowszu, szczególnie w Warszawie i jej okolicach, są tak imponujące, iż w naszym przekonaniu stawiają okręg warszawski zdecydowanie na pierwszym miejscu, detronizując okręg częstochowski.

 

Uznaliśmy również, iż warto uporządkować dotychczasową wiedzę, a także dotrzeć do dokumentów archiwalnych i osób, które ze względu na np. dawne zatrudnienie, orientują się w tym temacie. Naszym celem jest  podjęcie próby opowiedzenia szerzej o mazowieckim przemyśle zabawkarskim XX w., gdyż ilość działających tu zakładów, spółdzielni i firm rzemieślniczych była ogromna, a jak dotąd nie podjęto nawet próby całościowego opracowania tego zagadnienia, co nie dziwi, gdyż zachowały się jedynie szczątkowe materiały źródłowe. Najczęściej, nawet po dużych firmach działających kilkadziesiąt lat, pozostały tylko pojedyncze dokumenty czy skąpe materiały prasowe. Toteż praca nad odtwarzaniem ich historii, choć fascynująca, jest bardzo trudna – wymagająca cierpliwości, wytrwałości i iście detektywistycznego zacięcia, aby łączyć ze sobą strzępki faktów i lakonicznych wypowiedzi.

​

​

Do wielu różnego typu źródeł oraz dawnych pracowników zakładów zabawkarskich dotarliśmy często jako pierwsi, dzięki życzliwości wielu osób i instytucji,  wywołując niejednokrotnie wzruszenie i radość, iż kogoś jeszcze ta tematyka interesuje. Dzięki ogromnej determinacji - mojej i pracowników - zaangażowanych w pracę przy tym projekcie, udało się połączyć różne wątki i informacje, a tym samym odtworzyć historię 20 zakładów i spółdzielni działających na terenie obecnego województwa mazowieckiego.

​

O wielu innych wytwórniach wiemy już dziś stosunkowo dużo, ale nadal liczne zakłady produkujące zabawki pozostają białymi plamami w historii - mamy często tylko strzępki wiedzy o tym, że istniały - gdzieś zachował się wpis patentowy, gdzieś metka z adresem, to znów zamówienie z wyszczególnieniem produkowanego asortymentu.

​

Projekt jest więc nadal otwarty, a my wciąż poszukujemy zabawek, a także wszelkich informacji o dawnym mazowieckim przemyśle zabawkarskim. Prosimy o kontakt osoby, które mają jakiekolwiek informacje, wycinki prasowe, wspomnienia, zdjęcia, pamiątki z tych wytwórni. Może dysponują Państwo jakimś unikatem lub informacjami, pozwalającymi zachować pamięć o zakładach, po których dziś nie został nawet ślad - a w miejscu gdzie funkcjonowały, od dawna stoją już nowe budynki.

 

Zapraszamy do kontaktu i wspólnego tworzenia Interaktywnej Mapy-Wystawy MAZOWIECKI PRZEMYSŁ ZABAWKARSKI XX WIEKU. Nie pozwólmy, by wiedza o naszym lokalnym dziedzictwie kulturowym i społecznym przepadła bezpowrotnie.

​

Aneta Popiel-Machnicka

dyrektor Muzeum Domków Lalek, Gier i Zabawek

​

​

​

Projekt współfinansowany ze środków budżetu Województwa Mazowieckiego.

​

Przedruk we fragmentach lub całości bez zgody Fundacji Belle Epoque jest wzbroniony.

​