15 maja - 15 listopada 2021
Wystawa online współfinansowana ze środków budżetu Województwa Mazowieckiego
WANDA
GERTZ
1896-1958
Porucznik Wojska Polskiego, major Armii Krajowej, żołnierz Kedywu, działaczka patriotyczna i niepodległościowa. Urodziła się i wychowała w Warszawie, gdzie w 1913 r. ukończyła żeńskie Gimnazjum Kuzienkowej, a w 1915 r. kursy buchalteryjne Zgromadzenia Kupców m.st. Warszawy, uczestnicząc zarazem w tajnym skautingu. W 1916 r., jako Kazimierz Żuchowicz, zgłosiła się w męskim przebraniu do służby w I Brygadzie Legionów Polskich i została przyjęta, mimo iż dowództwo od razu rozpoznało w niej kobietę. Podczas wojny polsko-bolszewickiej pełniła funkcję komendantki II Ochotniczej Legii Kobiet. We wrześniu 1939 r. brała udział w obronie Warszawy, a od 1942 r. dowodziła oddziałem AK „Dysk” – Dywersja i Sabotaż Kobiet, z którym uczestniczyła w powstaniu warszawskim. Po wyzwoleniu z obozu jenieckiego wstąpiła do I Korpusu Polskiego. Przez całe życie angażowała się w promowanie służby wojskowej kobiet, a po wojnie – już w Londynie – w dokumentację i uznanie ich zasług dla ojczyzny.
W dzieciństwie ulubioną zabawką małej Wandy były żołnierzyki, a ze swoim starszym o 4 lata bratem i jego kolegami całymi dniami bawiła się w wojsko. Podczas tych zabaw przyszła major wykazywała się ogromnym zapałem bojowym, przez co nierzadko wracała do domu mocno poturbowana.
Za swoją służbę ojczyźnie Wanda Gertz została odznaczona m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych oraz pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Kilka słów o autorce lalki:
Maria Biernat (ur. 1974) – absolwentka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. W. Gersona w Warszawie. Studiowała Antropologię Kultury na Uniwersytecie Warszawskim, obroniła tytuł magistra sztuki na PWSFTviT w Łodzi. Dobrze czuje się w różnych formach multimedialnych i filmowych, eksperymentuje z technikami krawieckimi i z różnorodnymi materiałami, wykonując miniaturowe dekoracje i postaci. Ponadto projektuje i tworzy rozmaite formy użytkowe – w tym autorskie meble i akcesoria. Chętnie próbuje swoich sił w nowych technikach plastycznych, pasjonują ją także dawne, tradycyjne techniki rzemieślnicze i rękodzielnicze. Używa pseudonimu artystycznego.
Technika wykonania lalki: Lalka w całości uszyta jako patchwork z tkanin lnianych, bawełnianych i filcu, wypełnienie syntetyczne, stawy łączone na guziki, włosy - z włóczki akrylowej, twarz i dłonie z surówki lnianej, wyprofilowane przestrzennie, malowane kredkami akwarelowymi.
MECENAS EKSPONATU
Mecenasem eksponatu jest FUNDACJA ORLEN, która środki pochodzące fundatora, PKN ORLEN, przeznacza przede wszystkim na pomoc dzieciom wymagającym opieki, leczenia, rehabilitacji czy wsparcia finansowego. Ponadto angażuje się w działania związane z dziedzictwem kulturalnym i krzewieniem tradycji narodowej, m.in. w upamiętnianie osób zasłużonych dla historii Polski i świata. Taką postacią była bez wątpienia major Wanda Gertz, która nie tylko wsławiła się ogromną odwagą na frontach trzech wojen, ale też dbała o to, by pamięć o innych walecznych kobietach przetrwała.
english
russian
Лейтенант польской армии, майор Армии Крайовой, солдат Кедыва, патриотический деятель и борец за независимость. Родилась и воспитывалась в Варшаве, где в 1913 г. окончила Кузенковскую гимназию, а в 1915 г. окончила курсы бухучета в Купеческом собрании столичного города Варшавы, одновременно участвуя в подпольном скаутском движении. В 1916 г. под именем Казимежа Жуховича она явилась на службу в Первую бригаду польских легионов в мужском обличье и была принята, хотя командование сразу же узнало в ней женщину. Во время польско-советской войны Герц служила командиром 2-го Добровольческого женского легиона. В сентябре 1939 г. принимала участие в обороне Варшавы, а с 1942 г. командовала отрядом «Диск» – «Женская диверсия и саботаж», с которым принимала участие в Варшавском восстании. После освобождения из лагеря для военнопленных поступила в 1-й Польский корпус. Всю свою жизнь занималась продвижением женщин на военную службу, а после войны – уже в Лондоне – документированием и признанием их заслуг для Родины.
В детстве любимой игрушкой маленькой Ванды были солдатики, поэтому она целый день играла в армию со своим четырехлетним братом и его друзьями. Во время этих игр будущий майор проявила большой боевой энтузиазм, что часто приводило к тому, что она возвращалась домой с тяжелыми телесными повреждениями.
За служение своей Родине Ванда Герц была награждена Серебряным крестом Ордена Virtuti Militari, Крестом Независимости с мечами, пятикратно Крестом Храбрых и посмертно – Кавалерским крестом Ордена Возрождения Польши.
Несколько слов о авторе куклы:
Maria Biernat (родилась в 1974 г.) – окончила Государственную среднюю школу изобразительных искусств имени В. Герсона в Варшаве. Она изучала культурную антропологию в Варшавском университете и получила степень магистра искусств в Лодзинской киношколе. Она хорошо чувствует себя в различных мультимедийных и кинематографических формах, экспериментирует с техникой шитья и различными материалами, изготавливая миниатюрные украшения и персонажи. Кроме того, она проектирует и создает различные функциональные формы, включая оригинальную мебель и аксессуары. Она охотно пробует свои силы в новых художественных техниках, а также увлекается старыми, традиционными ремеслами и ремесленными техниками. Она использует художественный псевдоним.
Техника изготовления куклы: Полностью сшита как лоскутное шитье из льна, хлопчатобумажных тканей и фетра, синтетический наполнитель, швы соединены пуговицами, волосы - из акриловой пряжи, лицо и руки из льняной ткани, пространственно профилированы, раскрашены акварельными карандашами.
Меценатом экспоната является Фонд ORLEN, который использует средства своего основателя, PKN ORLEN, в первую очередь для помощи детям, нуждающимся в уходе, лечении, реабилитации или финансовой поддержке. Кроме того, занимается деятельностью, связанной с культурным наследием и продвижением национальных традиций, например, чествованием заслуг для истории Польши и всего мира. Майор Ванда Герц, которая не только проявила огромное мужество на фронтах трех войн, но и позаботилась о том, чтобы память о других храбрых женщинах не исчезла.
Polish Army lieutenant, Home Army major, Kedyw soldier, patriotic and independence activist. She was born and raised in Warsaw, where in 1913 she graduated from the Kuzienkowa Gymnasium, and in 1915 completed bookkeeping courses at the Merchants' Assembly of the Capital City of Warsaw, at the same time participating in clandestine scouting. In 1916, as Kazimierz Żuchowicz, she reported for duty in the Brigade I of the Polish Legions in male disguise, and was accepted, although the command immediately recognised her as a woman. During the Polish-Soviet War she served as commander of the II Voluntary Legion of Women. In September 1939 she took part in the defence of Warsaw, and from 1942 she commanded the Home Army unit "Dysk" – Women's Diversion and Sabotage, with which she took part in the Warsaw Uprising. After her liberation from a prisoner-of-war camp, she joined the Polish I Corps. All her life she was involved in promoting women's military service, and after the war – already in London – in documenting and recognising their services to their homeland.
As a child, little Wanda's favourite toy was soldiers, and she played army all day long with her four-years-older brother and his friends. During these games, the future major showed great combat enthusiasm, which often resulted in coming home seriously hurt.
For her service to her country, Wanda Gertz received, among others, The Silver Cross of the Order of Virtuti Militari, the Cross of Independence with Swords, the Cross of Valour five times, and posthumously the Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta.
About the author of the doll:
Maria Biernat (born in 1974) – graduate of the W. Gerson State High School of Fine Arts in Warsaw. She studied Cultural Anthropology at the University of Warsaw and obtained her MA degree at the Łódź Film School. She deals with various multimedia and film forms, she experiments with sewing techniques and various materials, making miniature decorations and characters. Moreover, she designs and creates different functional forms, including original furniture and accessories. She is keen to try out new artistic techniques, and is also passionate about old, traditional crafts and handicraft techniques. She uses an artistic pseudonym.
Doll making technique: Body entirely sewn as a patchwork from linen, cotton fabrics and felt, synthetic filling, joints joined by buttons, hair – from acrylic yarn, face and hands from linen fabric, spatially profiled, painted with watercolour crayons.
The patron of the exhibit is the ORLEN FOUNDATION, which uses the funds of its founder, PKN ORLEN, primarily to help children in need of care, treatment, rehabilitation or financial support. Moreover, it engages in activities related to cultural heritage and promotion of national tradition, e.g. commemorating persons of merit for the history of Poland and the world. Major Wanda Gertz, who not only showed great courage on the fronts of three wars, but also made sure that the memory of other brave women would live on.